Waterdunen

Aanleiding project Waterdunen

Waterdunen maakt onderdeel uit van de Zwakke Schakel West-Zeeuws-Vlaanderen. Voor de kust ligt een diepe getijdengeul, waardoor versterking naar de zeezijde niet mogelijk was. Om de kustversterking landinwaarts mogelijk te maken, moest een camping verdwijnen. Bij de eigenaar van de camping ontstond het idee voor een vervangende landschappelijk ingepaste recreatiefaciliteit aan de kust. Tegelijkertijd was Stichting Het Zeeuwse Landschap op zoek naar een gebied waar een grootschalige zilte natuurontwikkeling tot stand kon worden gebracht. Samen hebben zij de aanzet gegeven tot het project Waterdunen.

Betrokken partijen

In het project Waterdunen werken vijf partijen samen. Dat zijn de Provincie Zeeland (de trekker van het project), de Gemeente Sluis, Waterschap Scheldestromen en de private partijen Molecaten en Het Zeeuwse Landschap. Het Zeeuws Landschap is de toekomstige beheerder van het natuurgebied. Recreatieondernemer Molecaten gaat het recreatiepark beheren.

Ecologisch rendement

De te realiseren natuur in Waterdunen sluit aan bij de doelstellingen van het provinciaal beleid van Zeeland en het aangrenzende Natura2000gebied Westerschelde & Saeftinghe. Achter de dijk wordt namelijk een gebied met getijdennatuur gerealiseerd. In het gebied is een systeem van kreken en geulen gegraven. Hierdoor is een landschap ontstaan met slikken, schorren en kreken. Door een getijdenduiker gaat zout water uit de Westerschelde tweemaal per dag Waterdunen in- en uitstromen. Door dit gedempte getij gaan zoutplanten op de schorren groeien en ontstaan binnendijkse zilte graslanden en pioniersvegetaties. Een deel van de grond is gebruikt om een duin tegen de bestaande dijk aan te leggen. Hier kunnen schrale duinvegetaties tot ontwikkeling komen. Centraal in het gebied bevinden zich enkele grote eilanden. Deze zijn ingericht als vogeleilanden, waaronder schelpeneilanden. Hierdoor word het gebied aantrekkelijk voor kustvogels. Het deltagebied is belangrijk voor vogels als trek- en/of overwinteringsgebied. In de Westerschelde & Saeftinghe is echter sprake van een achteruitgang van steltlopers (bontbekplevieren, rosse grutto’s en steenlopers). Deze achteruitgang wordt mogelijk veroorzaakt door de afname van foerageergebied en geschikt voedsel. Door de aanleg van geschikt foerageer- en rustgebied draagt Waterdunen bij aan de instandhouding van verschillende sternsoorten, plevieren en steltlopers, zoals kluut, strandplevier, bontbekplevier, lepelaar, zilverreiger en bergeend. Veel van deze soorten verschijnen nu al in de uitgegraven delen van Waterdunen.

Daarnaast maakt de combinatie van veel broedgelegenheid met een gevarieerd aanbod aan voedsel het deltagebied aantrekkelijk voor kustbroedvogels. Als gevolg van ruimtelijke ontwikkelingen in de Deltawateren zijn er in de laatste decennia broedgebieden voor kustbroedvogels verloren gegaan. Kustbroedvogels zijn afhankelijk van dynamische milieus. Waterdunen is erop gericht deze natuurlijke dynamiek na te bootsen. Hierdoor ontstaat nieuw broedgebied. Dit geeft vogels de mogelijkheid hun, inmiddels minder geschikt geworden, broedlocaties te verruilen voor deze gebieden. Hierdoor blijven hun gezamenlijke populaties in de Deltawateren op peil of nemen toe. Door de aanleg van geschikt broed- en foerageergebied draagt Waterdunen bij aan de instandhouding van verschillende kustbroeders grote stern, strandplevier, bontbekplevier. Tenslotte betekent de realisatie van Waterdunen ook een bijdrage aan het plan Natuurherstel Westerschelde (50 ha).

Betrokkenheid BTL Advies

Sinds begin 2014 tot nu is BTL Advies betrokken bij de voorbereiding en uitvoering van dit project. BTL Advies heeft hierin een leidende rol gehad. In samenspel tussen ecologen, landschapsarchitecten en technische ingenieurs is dit project uitgevoerd. BTL is in 2014 bij dit project betrokken geraakt nadat de dijkverbetering was uitgevoerd en een globaal  inrichtingsplan was opgesteld. Het plan heeft diverse fasen doorlopen sinds de start. Allereerst is het globale plan samen met de betrokken partners uitgewerkt tot een voorlopig en tenslotte een definitief ontwerp. De uitdaging daarbij was om zowel natuur, landschap als recreatie hun plek te geven binnen het plan. Zo zijn de recreatieve voorzieningen ingepast in het landschap voor een goede ontsluiting en maximale natuurbeleving met minimale verstoring van de natuur, in het bijzonder de vogels die hier verwacht worden. Vervolgens zijn detailontwerpen gemaakt voor de verkeersburg die het vakantiepark ontsluit en de recreatieve bruggen van het zogeheten Middenpad door het gebied. Ecologen en landschapsarchitecten hebben gezamenlijk gewerkt aan de vormgeving en de locatie van de vogelkijkschermen op de bruggen van dit Middenpad, zodat deze zowel een kenmerkend element vormen als minimale verstoring voor de vogels in het gebied opleveren. Voor de inrichting van de vogeleilanden zijn de ecologische en technische randvoorwaarden verwerkt tot een definitief ontwerp. Aandachtspunten hierbij waren de opbouw van de ondergrond, de waterstanden en het verloop van de oever van deze eilanden.

Ook in de uitvoering heeft BTL Advies een belangrijke rol. BTL heeft de contractfases voor het groot grondverzet, de vogeleilanden en de recreatieve routes en voorzieningen verzorgt. De werkzaamheden bestonden uit een vergunningencheck en de voorbereiding van het bestek en de aanbesteding. Tenslotte heeft BTL de aanbestedingsprocedure verzorgt in naam van de Provincie Zeeland. Ook in de uitvoeringsfase is BTL nog steeds betrokken bij dit Waterdunen. Zij voert tot op vandaag de directie en houdt toezicht op de werkzaamheden.